Merchant legt met een magisch concert de kinderlijke ziel bloot

Natalie Merchant (46) verraste vriend en vijand na zeven lange jaren stilzwijgen met de uitgave van haar nieuwste dubbel-cd ‘Leave Your Sleep’. Een Magnus Opus mag je wel stellen, waar 130 muzikanten van allerlei pluimage bij betrokken waren. De teksten op deze plaat behoren dit keer niet Merchant zelf toe, maar zijn het werk van bekende en mindere bekende Angelsaksische dichters die gedurende de 19de en 20ste eeuw actief waren. Zesentwintig gedichten met als centraal thema ‘de kindertijd’ voorzag de ex-frontvrouw van 10,000 Maniacs van heerlijke muziek, waarbij ze beroep deed op een massa muzikanten. Dit alles resulteerde op de plaat in een sterk gevarieerd aanbod, bestaande uit (Ierse) folk, jazz, blues, gospel, bluegrass, reggae en nog veel meer. Wie nu denkt dat het album als losse flodders aan mekaar hangt heeft het echter helemaal mis. De stem van Merchant is als de rode draad die de thematisch met elkaar verbonden songs mooi bij mekaar houdt. De zorgvuldig gekozen gedichten onthullen diverse facetten van de kindertijd en openen de waaier van emoties waar een kind in dit leven zoal mee te maken krijgt.
Na onszelf wekenlang te dompelen in de schoonheid die de ‘Leave Your Sleep’ cd met zich meebracht, waren we dan ook reuze benieuwd hoe Natalie Merchant deze muzikale krachttoer live zou vertalen. Daar het enigszins lastig is om meer dan honderd muzikanten op sleeptouw te nemen, koos de zangeres noodgedwongen voor eenvoud, zonder echter in te leveren aan kwaliteit. Een goede keuze, zo bleek achteraf want de meegebrachte rasmuzikanten, Erik Della Penna en Gabriel Gordon beiden op akoestische gitaar, samen met een celliste waarvan we de naam helaas vergeten zijn, deden de songs alle eer aan.
Natalie Merchant had, gekleed in haar donker deux-pieceke met daaronder felrode panty’s en bolle zwarte schoenen, de uitstraling van een schooljuf die toch nog wel iets frivools in zich meedroeg.
De avond had, zeker in het begin, iets weg van een literaire lezing, waarbij de New Yorkse zangeres tussen elke song door via haar Apple computer eeuwenoude foto’s projecteerde van de dichters en dichteressen wiens werk ze bezong. Maar saai of slaapverwekkend werd het nooit.
Telkens entertainde ze haar publiek met enkele biografische weetjes aangevuld met allerlei leuke anekdotes over deze illustere figuren. We konden niet anders dan vaststellen dat de getoonde auteurs met hun rare kleren en met hun vooroorlogse kapsels in hun tijd dezelfde roddels over liefde, ontrouw, bedrog en verraad hebben moeten slikken als de mensen uit onze tijd. En hun gedachten en emoties over de kindertijd waarover ze zo hartstochtelijk in hun gedichten schreven verschillen in wezen ook niet grondig van onze eigen hedendaagse gevoelens over deze levensfase. Voor Nathalie Merchant telt alleen het universele, zoveel is duidelijk en (kinderlijke) fantasie is tijdloos.
Ondertussen scheerde Merchant, die overigens zeer goed bij stem bleek, ook muzikaal hoge toppen bij het vertolken van deze songs, daarbij flink geholpen door het virtuoze spel van haar beide gitaristen. Elk nummer werd met zorg en in opperste concentratie gebracht. Af en toe sloeg de zangeres aan het dansen, alsof het kleine meisje in haar plotsklaps wakker werd. Op zeker moment vroeg ze beleefd maar kordaat of de mensen op de eerste rij zo vriendelijk wilden zijn om hun jassen en handtassen van de planken weg te nemen. “I’m very territorial,” klonk het. Daarna walste ze tijdens ‘The Sleepy Child’ tot tegen de randen van het podium.
Verder geven we graag nog enkele hoogtepunten weer van het eerste deel. “The Peppery Man”, gebaseerd op een gedicht over een man die iedereen graag de huid vol scheldt, kreeg een onweerstaanbaar bluesy arrangement mee. ‘Indian Names’ (volgens Merchant meteen een goede geschiedenisles voor de kinderen die moeten leren dat ze in een land wonen dat niet het hunne is) wist met slechts een cello als begeleiding heel wat indruk te maken. Tijdens “Spring And Fall: To A Young Child”, over een kind dat naar de vallende bladeren kijkt – een eeuwenoude metafoor voor de dood - kon de zangeres haar tranen niet bedwingen. Toen iemand haar een pakje zakdoekjes aanbood, bedankte ze hartelijk, nam er één uit en gaf de rest van het pakje vol zelfvertrouwen terug: “I’m not gonna cry anymore this evening”. Het simpele walsje ‘Equestrienne’, misschien wel het mooiste nummer uit de hele collectie, klonk zondermeer magistraal en het poëziegedeelte werd prinsesheerlijk afgesloten met ‘The Land of Nod’.
Na dit adembenemende eerste deel dat in totaal anderhalf uur in beslag nam, keerde mevrouw Merchant terug met nog eens driekwartier materiaal van eigen hand. ‘Motherland’, opgedragen aan al haar landgenoten maar in het bijzonder aan “those bastards of BP” die in de golf van Mexico een ware milieuramp veroorzaakten, liet een zelden gehoorde intensiteit horen, diep geworteld in gemengde gevoelens van verdriet, woede, liefde voor het moederland en angst voor het verlies van de schoonheid ervan. Daarna verwende Natalie haar publiek met pareltjes als ‘Carnival’, het fel meegezongen “Tell Yourself” en het al even knappe ‘Kind & Generous’.
Afscheid nemen deed de New Yorkse in stijl met het a capella gezongen ‘From The Time We Say Goodbye’ . Van alle concerten die we over een periode van ruim 20 jaar van haar meemaakten, zal dit optreden ongetwijfeld ons het langst bijblijven. Slechts heel zelden zien we zoveel persoonlijkheid, integriteit en intensiteit op één en hetzelfde podium. Als men met deze kwaliteiten een muzikale Nobelprijs zou kunnen winnen, verdient Natalie Merchant er meteen één. (Meer foto's)